Kto może zostać rodzicem chrzestnym?

Według Kodeksu Prawa Kanonicznego do przyjęcia zadania chrzestnego może być dopuszczona osoba, która spełnia następujące warunki: jest wyznaczona przez rodziców lub prawnych opiekunów dziecka, a gdy ich nie ma (lub np. nie są znani), przez proboszcza lub innego kapłana udzielającego chrztu, albo w przypadku chrztu dorosłych przez osobę przyjmującą chrzest, ukończyła 16 lat, jest katolikiem/katoliczką, po I Komunii Świętej i bierzmowaniu, prowadzi życie zgodne z wiarą, odpowiadające godności rodzica chrzestnego, jest wolny od jakiejkolwiek kary kanonicznej, nie jest ojcem lub matką osoby przyjmującej chrzest.

Kto może być świadkiem chrztu?

Z dyspozycji kan. 874 § 2 KPK, który instytucję świadka odnosi wyłącznie do ochrzczonego niekatolika, jednoznacznie wynika, że katolik, który nie spełnia wymogów do pełnienia funkcji chrzestnego, nie może pełnić funkcji „świadka chrztu” (funkcja „świadka chrztu”, należy to ponownie podkreślić, jest zarezerwowana wyłącznie dla osób ochrzczonych, które nie należą do Kościoła katolickiego) (por. Obrzędy chrztu dzieci. Wprowadzenie „Wtajemniczenie chrześcijańskie”, nr 10.6). W czasie celebracji „świadek chrztu” uczestniczy w ceremonii chrztu zajmując miejsce przy rodzicach i rodzicu chrzestnym. Nie musi jednak odpowiadać na zadawane przez celebransa pytania podczas liturgii chrztu.

Czy osoby żyjące w związku niesakramentalnym mogą być rodzicami chrzestnymi?

Nie. Kodeks Prawa Kanonicznego wyraźnie stwierdza, że chrzestnymi mogą być osoby, które prowadzą życie zgodnie z wiarą, odpowiadające funkcji, jaką mają pełnić (por. Kodeks Prawa Kanonicznego kan. 874, § 1).

Czy możliwy jest chrzest dziecka ze związku niesakramentalnego?

W naszej diecezji kwestię tę reguluje wydany w 2009 r. „Dekret Biskupa Płockiego w sprawie udzielania chrztu dzieciom, których rodzice – nie mając przeszkód małżeńskich – trwają w związku niekanonicznym”

Co z rodzicami, którzy pragnęliby zawrzeć związek małżeński, a nie mogą z uwagi na przeszkody kanoniczne? Czy mogą ochrzcić swe dziecko?

W takich wypadkach decyzję podejmuje proboszcz na podstawie własnej oceny sytuacji. Jeśli dotychczasowa postawa rodziców gwarantuje wychowanie dziecka w wierze katolickiej, duszpasterz udziela chrztu.

Czy ważny jest tzw. „chrzest z wody”, a więc dokonany np. przez pielęgniarkę lub położną w sytuacji zagrożenia życia dziecka?

Oczywiście, pod warunkiem, że została zachowana materia i forma sakramentu, tzn. dziecko zostało ochrzczone wodą, a przy tym osoba chrzcząca wypowiedziała słowa: „N.(imię), ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”. Taki chrzest należy zgłosić proboszczowi parafii, na terenie której został dokonany, by można było zapisać go w księgach metrykalnych. Wskazane jest również uroczyste dopełnienie ceremonii sakramentu w kościele.

Jak wygląda procedura chrztu osoby dorosłej?

Osoba dorosła sama zgłasza się do proboszcza informując o pragnieniu przyjęcia chrztu. Winna przejść odpowiednie przygotowanie, zwane katechumenatem, w trakcie którego powinna poznać prawdy wiary i tajemnice życia chrześcijańskiego. Po odbyciu przygotowania może przyjąć sakrament chrztu. Na chrzest osoby dorosłej potrzebna jest zgoda ordynariusza miejsca.

W jakim wieku można przyjąć bierzmowanie?

Zazwyczaj bierzmowanie przyjmuje się w III klasie gimnazjum, pod koniec roku szkolnego. W przypadku, gdyby ktoś nie przystąpił do bierzmowania w tym okresie, może to uczynić w następnych latach.

Do czego potrzebne jest bierzmowanie?

Bierzmowanie umacnia wiarę, daje łaski potrzebne do jej mężnego wyznawania, a także do życia według zasad Ewangelii. Nie jest konieczne do zbawienia, jednak umyślne nieprzyjęcie tego sakramentu naraża duszę chrześcijanina na utratę licznych Bożych darów, a pośrednio również na grzechy. Bierzmowanie muszą posiadać osoby, które chcą zawrzeć małżeństwo sakramentalne oraz rodzice chrzestni.

Kto może być świadkiem bierzmowania?

Świadek bierzmowania, to osoba, która zaświadcza przed biskupem, że kandydat jest osobą wierzącą i szczerze pragnie przyjąć umocnienie Duchem Świętym. Świadkiem powinna być osoba głębokiej wiary, odbywająca praktyki religijne, która sama przyjęła już sakramenty inicjacji chrześcijańskiej (chrzest, bierzmowanie, Komunię Świętą). Zaleca się, by świadkami byli chrzestni, ewentualnie dorosłe rodzeństwo, a więc osoby, które uczestniczyły w przekazywaniu wiary i wychowaniu religijnym kandydatów. Stanowczo odradza się, by świadkami zostawali rówieśnicy, którzy sami niewiele wcześniej przystąpili do bierzmowania.

Gdyby ktoś w ciągu swego życia nie przystąpił do bierzmowania i znalazł się w niebezpieczeństwie śmierci, czy wtedy jego bliscy powinni wzywać biskupa?

Nie. W takiej sytuacji bierzmowania może udzielić proboszcz, a nawet każdy prezbiter.

Niekiedy bierzmowania nie udzielają biskupi, lecz księża. Z czego to wynika?

Zgodnie z prawem kanonicznym, w sytuacjach koniecznych biskup diecezjalny może delegować prezbiterów (kapłanów), aby w jego imieniu udzielali tego sakramentu. W naszej diecezji takie upoważnienie mają protonotriusze apostolscy (infułaci).

Kto może być pochowany po katolicku?

Katolickiego pogrzebu należy udzielić każdemu wiernemu, którego wiara i obyczaje – w ocenie duszpasterza i wspólnoty wiernych nie budzą kontrowersji.

Czy ksiądz może odmówić pogrzebu?

Tak. W sytuacji, gdy osoba zmarła była publicznym odstępcą od Kościoła (apostatą), głosiła naukę niezgodną z nauką Kościoła Katolickiego (heretykiem) lub spowodowała rozłam wspólnoty kościelnej (schizmatykiem), wówczas duszpasterz z mocy prawa kanonicznego ma obowiązek odmówić katolickiego pogrzebu. W innych sytuacjach nastręczających wątpliwości (np. brak praktyk religijnych, czy wątpliwe życie moralne) decyzję w sprawie pogrzebu podejmuje duszpasterz.

Czy z racji pogrzebu można jednorazowo przystąpić do spowiedzi i Komunii świętej, gdy ma się ku temu przeszkodę (np. życie w związku niesakramentalnym)?

Niestety, trwanie w grzechu wyklucza przystępowanie do sakramentów świętych. W takiej sytuacji trzeba w modlitwie polecać osobę zmarłą, prosząc Pana Boga o przebaczenie jej grzechów.

Czy dziecko nieochrzczone (np. poronione) może zostać pochowane po katolicku?

W kilkunastu ostatnich latach problem zbawienia dzieci nieochrzczonych stanął w centrum uwagi episkopatów całego świata. Po licznych konsultacjach Międzynarodowa Komisja Teologiczna wydała w 2007 r. orzeczenie (zaaprobowane następnie przez papieża Benedykta XVI), według którego dzieci nieochrzczone dostępują zbawienia. Papieska aprobata pociągnęła za sobą również nowe rozwiązania duszpasterskie. W naszej diecezji każde zmarłe dziecko, niezależnie od tego, czy zdążono je ochrzcić czy nie, może mieć pełny pogrzeb katolicki. Stało się to możliwe dzięki decyzji Biskupa Płockiego oraz nowelizacji Ustawy o cmentarzach i grzebaniu zmarłych, która obecnie zezwala na pochowanie zmarłego dziecka niezależnie od tego, w jakiej fazie rozwoju nastąpiła śmierć. Do pochówku wystarczy Karta wystawiona przez lekarza, z którą – po odebraniu za pośrednictwem firmy pogrzebowej ciała dziecka ze szpitala – można zgłosić się do parafii i prosić o pełny pogrzeb katolicki. Liturgia pogrzebowa w takiej sytuacji sprawowana jest w białym kolorze, modlitwy zaś zanoszone są głównie w intencji rodziców, którzy przeżywają dramat utraty ukochanego dziecka..

Czy zarządca cmentarza katolickiego może odmówić pochówku na cmentarzu osobie niewierzącej lub innego wyznania?

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, jeśli na terenie miasta lub gminy znajduje się jedynie cmentarz wyznaniowy, jego zarządca ma obowiązek udostępnić miejsce na pochówek także osobom innego wyznania czy religii bądź bezwyznaniowym. Pogrzeb taki nie może być w żaden sposób dyskryminowany (dotyczy to wyboru miejsca na grób, organizacji własnej ceremonii czy budowy nagrobka). Podobne zasady obowiązują również w sytuacji odwrotnej – gdy zmarła osoba wyznania katolickiego jest grzebana na cmentarzu innego wyznania lub komunalnym.